Nóż baskijski, nawiązujący formą do słynnych baskijskich lasek – Makila. I nie sposób mówić o nożu, nie powiedziawszy wcześniej kilku słów o tej lasce.

Makila jest tradycyjnym baskijskim atrybutem męskości, symbolem siły i władzy. Używana zarówno jako narzędzie przy chodzeniu po górach i do zaganiania wypasanych stad, ale też jako broń do samoobrony lub do rozwiązywania góralskich sprzeczek „metodą ręczną”, trochę jak swojska ciupaga 😉 Nazwa, oznaczająca w języku Euskara po prostu „laskę”, wywodzi się od łacińskiego słowa bacillum, czyli „laseczka” bądź „pałeczka”.

Laska ma długość 100-140 cm, zrobiona jest z twardego drewna różanecznika z gatunku Mespilus, okuta, z charakterystyczną gałką (ze stali, mosiądzu lub rogu) w kształcie baskijskiego kapelusza. Rękojeść poniżej głowicy owijano skórą, która wraz z rzemieniem tworzyła wygodny uchwyt. Sekretem Makili jest ostrze, ukryte pod tulejką tworzącą rękojeść i okrągłą głowicą. W sytuacji zagrożenia jednym ruchem można zamienić Makilę w miniaturową włócznię, co w połączeniu z elementem zaskoczenia pozwalało rozstrzygnąć nawet niekorzystnie ustawione starcie na swoją korzyść. Tradycja wyrabiania i noszenia Makili ma przynajmniej kilkaset lat. Sam proces wytwarzania Makili trwa kilka lat i wymaga niemałej wiedzy, zarówno rzemieślniczej jak i botanicznej (dobór odpowiedniego konaru na materiał). Laska ma też niebagatelną funkcję kulturową, używana jest do tańców i ludowych obrzędów a podarowanie takiej stanowi nie lada wyróżnienie dla obdarowanego.

Wracając do głównego tematu: marraza jest nożem nawiązującym i uzupełniającym pasterski ekwipunek. Głownia w tradycyjnym dla regionu kształcie jataganu, rękojeść oczywiście rogowa (choć zdarzają się współczesne wariacje z innych materiałów), mechanizm deux clous, charakterystyczny dla Pirenejów.

Zdjęcia pochodzą z Wikipedii oraz www.couteau-basque.com